Behandelingen / soorten kanker

Het anuscarcinoom (een tumor van de anushuid) is een zeldzaam voorkomende tumor. Het aantal nieuwe ziektegevallen in Nederland is echter in de laatste 10 jaar wel toegenomen. Het komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen, meestal op een leeftijd tussen 55 en 65 jaar. Een verhoogd risico op het krijgen van anuskanker is o.a. bij infectie met bepaalde types van het humaan papillomavirus.

De belangrijkste klachten zijn pijn bij de anus bij ontlasting of spontaan. Ook anaal bloed- en/of slijmverlies en loze aandrang zijn veel gehoorde klachten.

Het mesothelioom, asbestkanker of ook wel borstvlieskanker genaamd, is een vorm van kanker uitgaande van de vliezen van de borstkas en longen en/of luchtwegen. In 85% van de gevallen is blootstelling aan asbestvezels een oorzaak van deze ziekte en daarom wordt deze ook wel asbestkanker genoemd. De ziekte kan 20-50 jaar na blootstelling zelfs nog ontstaan.

Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker bij de baarmoedermond. We noemen dit het cervixcarcinoom. Vooral bij vrouwen van rond de 30 jaar komt de ziekte voor. De ziekte heeft als belangrijke oorzaak een infectie met een bepaald soort humaan papillomavirus (HPV afgekort). Infectie hiermee treedt op via onbeschermde geslachtsgemeenschap.
Er is landelijk inmiddels een inentingsprogramma van kracht gericht tegen de belangrijkste bekende HPV-soorten die de ziekte kunnen veroorzaken.
Ook roken speelt een rol bij het ontstaan van de ziekte.

Baarmoederkanker is een vorm van kanker in het slijmvlies van de baarmoederholte. We noemen dit endometriumcarcinoom. Vooral bij vrouwen in de overgang komt het endometriumcarcinoom voor met als voornaamste klacht vaginaal bloedverlies of zeurende pijn in de onderbuik.

Vrouwen met een bepaald gen hebben een verhoogde kans op een erfelijke vorm van baarmoederkanker.

Goedaardige aandoeningen zijn een zeer uiteenlopende groep aandoeningen met als grote gemeenschappelijke eigenschap dat ze niet gevaarlijk voor de gezondheid zijn maar wel erg veel hinder dan wel klachten kunnen geven.

De goedaardige aandoeningen die in zeldzame gevallen wel eens met radiotherapie behandeld kunnen worden, zijn:

1. Speekselvloed
2. Keloid (goedaardige woekering littekenweefsel na beschadiging huid)
3. Graves ophthalmopathie
4. Heterotopsiche ossificatie
5. Ziekte van Dupuytren, Ledderhose, Peyronie

Blaaskanker is een woekering van cellen die de binnenkant van de blaas bekleden, de zogenaamde epitheelcellen. Veel voorkomende klachten zijn bloed in de urine, pijnlijk, moeilijk of juist veel plassen en een chronische blaasontsteking.

Borstkanker, oftewel mammacarcinoom is een kanker die zich in en om het borstweefsel van voornamelijk vrouwen tussen de 50 en 70 jaar ontwikkelt. Het is in Nederland de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Het kan ook op andere leeftijden voorkomen en in zeldzame gevallen bij mannen. Soms is er sprake van een erfelijke factor.

Dikkedarmkanker is een tumor die kan ontstaan vanuit het stuk darm vanaf het einde van de dunne darm tot de anus. Deze tumoren kunnen op poliepen lijken. Dikkedarmkanker komt meestal voor bij mannen en vrouwen ouder dan 60 jaar. Bij 5 tot 10% van de patiënten is sprake van een erfelijke vorm van dikkedarmkanker.

De tumor ontstaat vanuit cellen die de binnenbekleding van de darmwand vormen. De tumor kan door de darmwand groeien en uitzaaien via de lymfeklieren en/of bloedbaan. Belangrijke veelvoorkomende symtomen kunnen verandering van het stoelgangpatroon zijn, bloed bij de ontlasting en loze aandrang.

Een hersentumor ontstaat uit de kwaadaardig ontaarde cellen van de hersenen zelf of van de hersenvliezen. Tumoren die hieruit voortkomen worden primaire hersentumoren genoemd. Voorbeelden hiervan zijn astrocytoom, glioblastoom of meningeoom.

Daarnaast kunnen in de hersenen uitzaaiingen (metastasen) ontstaan van kanker elders in het lichaam (zoals longkanker of borstkanker). Veel voorkomende klachten van een hersentumoren zijn uitvalsverschijnselen (zoals verlammingsverschijnselen), concentratie- en spraakstoornissen, epilepsie, hoofdpijn, soms gepaard gaand met misselijkheid en braken.

Huid is een orgaan dat bestaat uit veel typen cellen. Er zijn (epi)dermale cellen, cellen uit huidaanhangsels, zoals zweetklieren, talgklieren, haarzakjes en groepjes cellen die een functie hebben bij het voelen van pijn, warmte/kou en druk.

Er bestaan dus ook veel soorten huidkanker, waarvan basaalcelcarcinoom (deze vorm van kanker zaait in principe niet uit), plaveiselcelcarcinoom en melanoom de meest voorkomende zijn.

Deze ontstaan uit de zogenaamde (epi)dermale cellen van de huid en komen evenveel voor bij mannen als bij vrouwen, meestal vanaf 50 jaar. Langdurige blootstelling aan zonlicht wordt als belangrijkste veroorzaker van deze tumoren gezien. Ook langdurig gebruik van immuunsuppressiva geeft meer kans op deze tumoren.

Een zeldzame vorm van huidkanker is het Merkelcelcarcinoom. Dit is een agressief type huidtumor dat ontstaat vanuit cellen die een functie hebben bij het gevoel/tastzin van de huid.

Bekende symptomen zijn: jeuk, bloeden, zweren en veranderen van kleur. Ook kunnen zomaar nieuwe huidafwijkingen ontstaan of reeds aanwezige huidafwijkingen kunnen opeens veranderen.

Kanker in het hoofd-halsgebied is een van de meest voorkomende vormen van kanker en dan met name die van de slijmvliezen in mond en keel. Vaak worden de meeste tumoren in het mond- en keelgebied pas in een laat stadium opgespoord omdat de symptomen (oorpijn, keelpijn, bloedende weefsels in de mond en keel) niet altijd herkend worden en de meeste tumoren in dit gebied vrij snel groeien. Het gevolg hiervan is dat de kans op genezing kleiner is en de behandeling ingrijpender. Het is dus van belang de ziekte in een zo vroeg mogelijk stadium te herkennen.

Er wordt een indeling in type kanker gemaakt afhankelijk van de plaats waar deze tumoren zijn ontstaan. De meest voorkomende typen hoofd-halstumoren zijn:

• neusbijholtekanker
• speekselklierkanker
• mondholtekanker
• keelkanker
• strottenhoofdkanker

Bij keelkanker wordt onderscheid gemaakt tussen:

• neus-keelholtekanker
• mond-keelholtekanker
• hypopharynxkanker

Wanneer er over leverkanker wordt gesproken, wordt er vaak gedoeld op één of meerdere uitzaaiingen in de lever. Leverkanker die in de lever zelf ontstaat, waarvan het hepatocellulair carcinoom (HCC) de meest voorkomende vorm is, is in Nederland zeldzaam. Uitzaaiingen in de lever worden veroorzaakt door kanker elders in het lichaam, bijvoorbeeld darm-, borst- of longkanker. In het begin geven ze alleen vage klachten, zoals vermoeidheid of gewichtsverlies. Als de uitzaaiingen groter worden kunnen ze lokale klachten geven, zoals pijn. Het HCC ontstaat vanuit de meest voorkomende levercellen, de hepatocyten. Deze vorm van kanker ontstaat meestal door een langdurige beschadiging van de lever door bijvoorbeeld een chronische infectie (hepatitis) of door schadelijke stoffen, zoals alcohol of medicatie.

Longkanker is een vorm van kanker uitgaande van de longen en/of luchtwegen. Longkanker komt voor bij mannen en vrouwen, ook op jongere leeftijd. Het roken van sigaretten, pijp of sigaren kan een rol spelen bij het ontstaan ervan. Ook intensief meeroken kan invloed hebben.

Bij ongeveer 85% van de patiënten gaat het om een niet-kleincellig bronchuscarcinoom (NSCLC), in de meeste andere gevallen betreft het een kleincellig bronchuscarcinoom (SCLC). De zogenaamde pancoasttumor is een vorm van een niet-kleincellig type longkanker die groeit vanuit de top van de long.

Lymfeklierkanker is kanker die uitgaat van cellen van ons immuunsysteem. De lymfeklierkankers worden grof in twee groepen verdeeld: het Hodgkin lymfoom (vroeger de ziekte van Hodgkin genoemd) en non-Hodgkin lymfomen (afkorting NHL). In de groep non-Hodgkin lymfomen zitten vele verschillende lymfeklierkankers die ieder een eigen behandeling nodig hebben.

Zo’n 2 à 3% van de mensen krijgt maagkanker en dit aantal is de laatste jaren sterk afgenomen.

De maag is een groot orgaan, zodat er relatief laat klachten ontstaan. Bovendien zijn de klachten met name in het begin vaak vaag, zoals milde pijn in de (boven)buik, snel een vol gevoel hebben, braken, afvallen zonder duidelijke oorzaak en sneller vermoeid zijn.

De prostaat is een klier rondom de plasbuis bij mannen. Kanker van de prostaat (prostaatcarcinoom) is de meest voorkomende kanker bij mannen vanaf 40 jaar. Het mannelijk hormoon testosteron speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van prostaatkanker. Er wordt daarnaast een relatie met westerse eetpatronen (veel rood vlees en zuivel) vermoed. Ook erfelijke factoren spelen mee, gezien het verhoogde risico bij kinderen van vaders en andere verwanten met prostaatkanker.

Er zijn twee soorten slokdarmkanker: plaveiselcelcarcinoom en adenocarcinoom. Een plaveiselcelcarcinoom ontstaat in het slijmvlies dat de slokdarm bekleedt. Deze vorm wordt geassocieerd met overmatig roken en alcoholgebruik. Een adenocarcinoom ontstaat meestal onderin de slokdarm, vlakbij de overgang naar de maag en wordt veroorzaakt door het terugvloeien van maagzuur in de slokdarm. Veel voorkomende symptomen van slokdarmkanker zijn een moeizame passage van voedsel, braken, pijn achter het borstbeen en afvallen.

Vaginakanker is een kwaadaardig gezwel dat in de vagina ontstaat. Deze vorm van kanker wordt ook wel schedekanker of vaginacarcinoom genoemd. Vaginakanker is uiterst zeldzaam: slechts 1 à 2% van alle gevallen van kanker aan de vrouwelijke geslachtsorganen. Deze kankersoort wordt meestal aangetroffen bij vrouwen van 50 jaar en ouder.
Plaveiselcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van vaginakanker. Circa 90% van de vrouwen met vaginakanker heeft met deze vorm te maken. Plaveiselcelcarcinomen gaan uit van de cellen die het slijmvlies van de vagina bekleden. De overige 10% bestaat uit andere typen, waarvan de meeste uitgaan van kliercellen (adenocarcinoom). Daarnaast zijn er nog heel zeldzame vormen, zoals melanoom, kiemceltumoren en sarcomen. Bij vroegtijdige ontdekking is vaginakanker in de meeste gevallen goed te behandelen.

Vulvakanker (vulvacarcinoom, schaamlipkanker) is een kwaadaardige ontaarding van de cellen in de huid rond de vagina. Vulvakanker komt voornamelijk voor bij vrouwen boven de 60 jaar, maar kan ook op jongere leeftijd voorkomen. Er zijn ongeveer 200 nieuwe gevallen per jaar bekend in Nederland.

De goedaardige chronische huidziekte lichen sclerosus ontaardt soms in vulvakanker. De huidafwijking VIN (vulvaire intra-epitheliale neoplasie) die wordt veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV), speelt ook een rol in het ontstaan van vulvakanker. Veel voorkomende klachten zijn zwellingen, pijn, jeuk, bloedverlies en een schrijnend gevoel bij het plassen.

Weke delen kanker/sarcoom is een tumor die ontstaat vanuit het steun-, vet- of bindweefsel. Er bestaan tumoren van dit type die snel en agressief uitzaaien en typen die langzaam groeien en niet of nauwelijks uitzaaien.

Weke delen kanker/sarcomen zijn zeer zeldzaam en komen vooral voor bij kinderen en ouderen. Waardoor weke delen kanker ontstaat, is onbekend. Soms speelt erfelijkheid een rol. Deze vormen van kanker zijn meestal pas in een laat stadium zichtbaar als zwelling bij benen, armen en/of gewrichten. Ook geven ze pas laat klachten, omdat ze, tussen andere weefsels gelegen, vaak pas laat druk op organen, bloedvaten of zenuwen geven.

Een tumor die ontstaat vanuit de kiemcellen in de testikel/zaadbal noemen we een testiscarcinoom. De basis voor deze aandoening wordt waarschijnlijk al gevormd in de foetale periode.

Zaadbalkanker komt voornamelijk voor bij jonge mannen tussen de 15 en 35 jaar. Soms is deze ook erfelijk bepaald.

Wanneer u zaadbalkanker heeft, kunt u een zwelling in de zaadbal krijgen. Deze is niet pijnlijk. De kans op genezing is zeer groot, zelfs bij uitzaaiingen. De kans dat u in de andere bal ook zaadbalkanker krijgt, is klein: slechts 1 tot 4%.

De ziekte van Kahler (multipel myeloom) is een kwaadaardige woekering van bloedcellen uit het beenmerg in het bot (plasmacellen). Deze kanker komt met name voor bij mensen ouder dan 60 jaar, maar ook jongere mensen kunnen hierdoor getroffen worden. De oorzaak is onbekend.

Mensen met een multipel myeloom kunnen onder andere last krijgen van botpijn, spontane botbreuken, vermoeidheid, bloedarmoede, verhoogde gevoeligheid voor infecties, algehele malaise en nierfunctiestoornissen. Soms wordt de ziekte ‘bij toeval’ ontdekt. Vaak zijn veel botten tegelijk aangetast door de ziekte maar er komt ook een zeldzame variant voor waarbij alleen op één plek (meestal een wervel) een zwelling is. Dit is het solitair plasmacytoom.